به گزارش پایگاه خبری «عصر سفر» به نقل از اعتماد، تابلوهای 37 متری پشت نرده پلکان کاخ ابیض کاخ گلستان تلاش می‌کنند ابهت صف سلام فتحعلی‌شاه را به رخ بازدید‌کنندگان بکشند، درباریان و شاه قاجار زیر نور نامناسب راهرو و محلی که امکان تماشای این تابلوهای نفیس را به بازدید‌کننده نمی‌دهد، تلاشی مذبوحانه دارند تا هنر دوره قاجار را به نمایش بگذارند. این تابلوها تا چندی پیش میهمان موزه لوور بودند و در یکی از بهترین بخش‌های نمایشگاه «امپراتوری گل‌های سرخ» جلوه می‌فروختند به کسانی که آمده بودند تا هنر دوره قاجار را در نمایشگاهی فاخر مرور کنند. حالا اما پشت به آفتاب کاخ گلستان که از پنجره می‌تابد داده‌اند و روی‌شان به پروژکتوری است که برای نورپردازی بر زمین کاشته شده است.

روسیه میزبان بعدی هنر قاجارها

مسوولان کاخ گلستان تصمیم گرفته‌اند آثاری که از نمایشگاه لوور بازگشته‌اند را در نمایشگاهی با همان عنوان (امپراتوری گل‌های سرخ) برای نخستین‌بار به معرض دید عموم بگذارند. سهیلا حسین پور، کارشناس و امین اموال کاخ گلستان در خصوص آثار به نمایش درآمده در نمایشگاه می‌گوید: «19 اثر از کاخ گلستان و 2 اثر از موزه ملی ایران در کنار آثار دیگری که عموما از مجموعه‌های شخصی امانت گرفته شده بودند، از فروردین ماه سال جاری در نمایشگاه موزه لوور لانس فرانسه به نمایش درآمد.» حسین پور تاکید می‌کند: «دو اثر از موزه ملی در میان این آثار بود که شامل قاب آیینه و یک درِ خاتم بود که در این نمایشگاه حضور ندارند و به موزه ملی تحویل داده شده‌اند، آثار این نمایشگاه به جز تاج آقا‌محمد‌خان که در موزه مخصوص کاخ گلستان در معرض نمایش بود، همگی برای نخستین‌بار است که به نمایش گذاشته می‌شوند و پیش از این در مخزن کاخ گلستان نگهداری می‌شدند.» نفیس بودن هر یک از آثار و منحصر به فرد بودن آنها نشان می‌دهد مخزن کاخ گلستان بسیار غنی‌تر از آن است که تصور می‌شود، اما حتی در نمایشگاه‌های دوره‌ای هم آثار موجود در این مخازن به نمایش در‌نمی‌آید.

سال گذشته خانم یانیک لینتز (Yannick Lintz) مدیر بخش هنرهای اسلامی موزه لوور به تهران آمد تا از میان آثار موجود در مخازن کاخ گلستان و موزه ملی ایران آثاری را انتخاب کند که مجموعه «امپراتوری گل‌های سرخ» ‌را تکمیل کند، مجموعه‌ای شامل 500 شیء شامل پارچه‌ها، دست بافته‌ها، لباس، فرش، قلمدان، ظروف فلزی، جواهرات و تابلوهای نقاشی و کتب خطی که در کنار هم معرف هنر دوره قاجار بودند؛ نمایشگاهی که بسیاری آن را بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی در مقیاس جهانی درباره فرهنگ و هنر قاجار می‌دانند. در این مجموعه مدیر بخش هنرهای اسلامی لوور کتاب‌ها و نقاشی‌هایی را از مخازن کاخ گلستان انتخاب کرد که مرور مشخصات آنها لایه‌های پنهان و معرفی نشده عصر قاجار را نمایان می‌کند. البته به گفته حسین‌پور، کاخ گلستان دو نمایشگاه بین‌المللی دیگر هم پیش رو دارد: «سال 95 نمایشگاهی با عنوان «آثار اهدایی تزارهای روس به شاهان قاجار» به مناسبت پانصد و پانزدهمین سالگرد روابط ایران و روس در مجموعه کاخ جهانی گلستان برگزار شد، در حاشیه این نمایشگاه سفیر روسیه در ایران پیشنهاد نمایش این آثار را در روسیه دادند و مسوولان میراث فرهنگی و کاخ گلستان هم استقبال کردند و طبق مذاکرات اولیه قرار بر این شد که نمایشگاهی در شهر کازان روسیه از آثار کاخ گلستان برگزار شود، این نمایشگاه به زودی در این شهر برپا خواهد شد. مذاکراتی هم برای برگزاری نمایشگاهی در آلمان شده است که هنوز به نتیجه نرسیده است.»

ابهامات در رابطه با تاج بنیانگذار قاجاریه

تابلویی که ناصر‌الدین شاه قاجار از خواب خود تصویر کرده و محتوای خوابش را هم در متنی به نقاشی‌اش اضافه کرده یا طرحی که او از ملیجک دربار ثبت کرده است، آلبومی پر از عکس‌هایی که عکاس‌شان شاه شهید بود و قرآنی به خط گلین‌خانم دختر فتحعلی‌شاه قاجار همگی آثاری هستند که برای نخستین‌بار پای‌شان به ویترین‌ها باز شده و روایتگر بخشی از تاریخ ایران شده‌اند.

شاخص‌ترین شیء این نمایشگاه اما تاجی متفاوت است، تاجی که نه زمردی بر آن نشسته و نه الماسی بر تارکش می‌درخشد، زیرنویس اثر می‌گوید تاج متعلق به آقا محمدخان موسس سلسله قاجار است، تاجی مینا کاری شده از جنس مس که در ویترینی ساده زیر تابلویی از چهره مظفرالدین شاه قاجار قرار گرفته است. پس از ا‌نتشار تصاویری از این تاج، پژوهشگران تاریخ نسبت به اطلاعات مربوط به این اثر انتقاداتی داشتند و با استناد به تصاویر تاریخی اعلام کردند که شاهان قاجار همه تاج کیانی بر سر گذاشتند و بعید به نظر می‌رسد این تاج با این مشخصات ظاهری متعلق به سرسلسله یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی ایران باشد. انتقاد دیگر این بود که نمایش این تاج با مشخصاتی که با ابهت تاج شاهان فاصله زیادی دارد در اروپا وجهه خوبی ندارد. روایاتی وجود دارد که در آنها عنوان شده این تاج مربوط به تاجگذاری آقا‌محمدخان در ورامین است و از آنجا که تهیه تاجی باشکوه زمان زیادی می‌طلبید، از همین رو تاجی ساده را در زمانی حدود یک ماه، برای نخستین شاه قاجار تدارک دیدند، این روایت استناد محکم تاریخی ندارد، اما هر چه هست هم در نمایشگاه لانس و هم نمایشگاهی که روز گذشته در کاخ ابیض گلستان افتتاح شد و هم پیش از این در موزه مخصوص مجموعه گلستان، زیر‌نویسی با این مضمون در کنار این تاج قرار گرفته: «تاج آغا‌محمدخان قاجار، از جنس مس، با تزیینات میناکاری».

نمایشگاه «امپراتوری گل‌های سرخ»‌ از روز گذشته در طبقه دوم کاخ ابیض (موزه مردم‌شناسی مجموعه جهانی گلستان) شروع به کار کرده است و به مدت یک هفته برپا خواهد بود. نمایشگاهی که از نظر ارایه و نمایش آثار فاصله بسیاری با نمایشگاه لانس فرانسه دارد، آثاری که می‌توانست در شرایطی بسیار مطلوب‌تر به نمایش در بیایند. به نظر می‌رسد این نمایشگاه تنها برای اطمینان خاطر منتقدانی برگزار شده است که معتقدند آثار موزه‌های ایران را نباید از کشور خارج کرد، چرا که استانداردهای لازم برای نمایش آثاری با این ارزش و اهمیت در این نمایشگاه وجود نداشت