به گزارش پایگاه خبری «عصر سفر» به نقل از دنیای اقتصاد، براساس این گزارش که بر مبنای داده‌های شاخص گذرنامه هنلی 2018 گردآوری شده است، آلمان توانسته در صدر قدرتمندترین گذرنامه‌های جهان قرار بگیرد. این پنجمین سال متوالی است که این کشور اروپایی در صدر فهرست شاخص گذرنامه هنلی قرار می‌گیرد. رکن اصلی این شاخص تعداد سفرهای شهروندان هر کشور به تعداد بیشتری از کشورهای جهان بدون داشتن ویزا است. اطلاعات این رتبه‌بندی نیز از انجمن بین‌المللی هوایی به دست آمده که بزرگترین و جامع‌ترین پایگاه داده اطلاعات مربوط به سفر را در جهان در اختیار دارد.
رتبه‌بندی گذرنامه‌های جهان

در همین حال و براساس جدیدترین گزارش این شاخص، شهروندان آلمانی اکنون می‌توانند از 177 کشور بدون نیاز به ویزا بازدید کنند. همچنین کشورهای اوکراین و گرجستان که به ترتیب در رتبه‌های 44 و 53 این گزارش قرار گرفته‌اند، بیشترین صعود و رشد را در میان فهرست سال جاری داشته‌ و به ترتیب به دنبال آزادسازی اخیر ویزای خود با اتحادیه اروپا، 15 و 14 رتبه صعود کرده‌اند. پاکستان، سوریه، عراق و افغانستان نیز برای سال دوم است که در پایین‌ترین رتبه‌های دسترسی به کشورهای دیگر بدون نیاز به اخذ ویزا قرار گرفته‌اند و هر یک قادر به دسترسی بدون ویزا به 30 کشور یا کمتر هستند. در این میان اما ایران مانند سال‌های گذشته، جایگاه شایسته‌ای ندارد. در ماه اکتبر و در فهرستی جداگانه، «رتبه‌بندی قدرت گذرنامه‌های جهانی» که از سوی شرکت مشاوره‌ای «آرتون کپیتال» منتشر شد، نام سنگاپور را در میان قدرتمندترین گذرنامه‌ها در جهان قرار داد. با این حال آلمان اخیرا در آن فهرست نیز به عنوان قدرتمندترین گذرنامه جهان دست یافت.
  گذرنامه‌های قدرتمند

براساس گزارش شاخص هلنی، 20 کشور برتری که در این رتبه‌بندی ذکر شده‌اند و می‌توانند بدون ویزا از کشورهای دیگر بازدید کنند، عبارتند از: آلمان با 177 کشور، سنگاپور با 176 کشور، دانمارک، فنلاند، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، نروژ، سوئد و بریتانیا با 175 کشور، اتریش، بلژیک، لوکزامبورگ، هلند، اسپانیا و سوئیس با 174 کشور، ایرلند، کره جنوبی، پرتغال و ایالات متحده با 173 کشور. در این میان ایران تنها با داشتن دسترسی به 38 کشور بدون نیاز به ویزا در رده 96 جهانی از میان 104 جایگاه بررسی شده در این گزارش جای گرفته است. البته ذکر این نکته ضروری است که در این گزارش تمام کشورهای جهان مورد بررسی قرار گرفتند اما به دلیل اینکه برخی کشورها رتبه یکسانی داشتند، جایگاه‌ها بسیار کمتر از تعداد کشورها شده است.  در این گزارش تنها کشورهای لبنان، اریتره، فلسطین، لیبی، نپال، یمن، سومالی، پاکستان، سوریه، عراق و افغانستان پایین‌تر از کشور ما قرار گرفته‌اند.

همچنین کشورهای کوزوو و بنگلادش نیز به 38 کشور بدون نیاز به ویزا دسترسی دارند.  اما در منطقه خاورمیانه، امارات متحده عربی قدرتمندترین گذرنامه را پس از رژیم اشغالگر قدس در اختیار دارد و پس از این کشور که 10 پله از این رژیم پایین‌تر است، در رتبه 33 جای می‌گیرد. پس از این دو کشور نیز در خاورمیانه، کشورهای کویت، قطر و بحرین جای گرفته‌اند که رتبه‌های آنها به ترتیب 58، 62 و 63 اعلام شده است. شهروندان اماراتی می‌توانند بدون نیاز به ویزا به 133 کشور سفر کنند و شهروندان کویتی، قطری و بحرینی نیز به ترتیب می‌توانند به 83، 77 و 75 کشور بدون ویزا سفر کنند. بیشترین افزایش رتبه در خاورمیانه نیز در اختیار امارات بوده که نسبت به سال قبل، 5 پله صعود را تجربه کرده است.   علاوه بر این، گزارش رتبه‌بندی قدرت گذرنامه‌های جهانی که از سوی «آرتون کپیتال» منتشر شده، نشان می‌دهد به ترتیب کشورهای آلمان، سنگاپور، دانمارک، سوئد، فنلاند، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، کره‌جنوبی، لوکزامبورگ، هلند، بلژیک، اتریش، نروژ، پرتغال، ژاپن و بریتانیا در رده‌های برتر رتبه‌بندی قدرتمندترین گذرنامه‌های جهانی جای گرفته‌اند.

ایران در این فهرست نیز در دسته 90 جهانی از میان 95 دسته کشور بررسی شده برای سال 2018 قرار دارد و تنها کشورهای سومالی، سوریه، پاکستان، عراق و افغانستان در رتبه پایین‌تری از آن جای گرفته‌اند.  اما به دو صورت می‌توان اثرات ویزا و گذرنامه را در سفر و گردشگری مورد بحث قرار داد. کشورهایی که قدرت گذرنامه زیادی دارند و خدمات خوبی برای صاحبان گذرنامه پرداخت می‌کنند، اغلب در میان کشورهای توسعه‌یافته هستند و عمدتا به سفرهای خروجی دست می‌زنند. دسته دیگر کشورهایی هستند که با استفاده از سیاست‌های تسهیل ویزا و در برخی موارد لغو ویزاهای دوطرفه، تلاش می‌کنند مزایای اقتصادی بخش گردشگری خود را تقویت و اقتصاد بهتری پیدا کنند. این قبیل کشورها عمدتا در حال توسعه هستند. بررسی تجربه سیاست‌های ویزای دسته نخست استرالیا و از دسته دوم گرجستان، می‌تواند فرمولی برای سایر کشورها نیز فراهم آورد.
  سیاست‌ موفق گرجی‌ها برای جذب گردشگر

گرجستان یکی از کشورهایی است که اخیرا بر گردشگری خود تمرکز ویژه‌ای کرده است. سیاست‌ ویزای این کشور نیز همراستا با این هدفی که مقامات این کشور مد نظر قرار داده‌اند، تغییر کرده است. این کشور با لغو ویزای متقابل، هم شرایط را برای ورود به گرجستان بهبود بخشیده و هم سفر شهروندانش را به دیگر کشورها تسهیل کرده است. گرجستان در سال‌های اخیر قوانین جدیدی در چارچوب حقوقی به وجود آورده که از اواخر سال 2014 و به ویژه سال 2015 آثار خود را نشان داده‌اند. یکی از این موارد افزایش میزان اقامت بوده است. علاوه بر آن، فهرست کشورهایی که بدون ویزا به این کشور سفر می‌کنند، در اختیار دولت گرجستان قرار داده شده و تعداد آنها، گسترش پیدا کرده است. روز نهم ماه ژوئن سال 2015 فهرست کشورهایی که برای ورودشان به گرجستان نیازی به اخذ ویزا نداشتند، بار دیگر تصویب شد. افزون بر این گرجستان توانسته است با اتحادیه اروپا برای راحت‌تر کردن سفر به این کشور اقداماتی انجام دهد که قطعا در گردشگران ورودی این کشور اثر خود را نشان می‌دهد.
  استرالیا؛ تمرکز بر کیفیت خدمات به شهروندان

استرالیا در شاخص هنلی که برای گذرنامه‌ها اعلام شده، در جایگاه هفتم مشترک با چند کشور قرار گرفته است. گذرنامه این کشور گران‌ترین گذرنامه جهان محسوب می‌شود و بهای آن 282 دلار است. این گذرنامه در سال 2015 پس از ترکیه رتبه دوم جهان را داشت. مقامات این کشور معتقدند که این هزینه منعکس‌کننده کیفیت این سند است و استاندارد بالای خدماتی را که از سوی دفتر گذرنامه استرالیا ارائه می‌شود، نشان می‌دهد. این در حالی است که بهای دریافت یک گذرنامه آلمانی حدود 120 دلار است. سیاست ویزای استرالیا در این کشور بیشتر مبتنی بر قانون مهاجرت سال 1958 و برخی قوانین مهاجرتی است. این کشور یک نظام ویزای عمومی دارد که نیازمند این است که هر شهروند غیراسترالیایی که وارد این کشور می‌شود، طبق قانون مهاجرتی منطقه وارد شده، یک ویزای معتبر داشته باشد. با این حال برای برخی کشورها از جمله نیوزیلند تخفیف‌هایی در نظر گرفته شده است. علاوه بر آن، استرالیا تلاش کرده است برای برخی ورود‌ی‌ها امتیازاتی قائل شود.

برخی از این گروه‌ها عبارتند از: میهمانان رسمی دولت استرالیا، خدمه کشتی‌های نیروی دریایی خارجی بازدیدکننده از این کشور، ماهیگیران سنتی اندونزیایی و مسافران ترانزیت شده از کشورهای خاص که انتقال هوایی آنها به استرالیا کمتر از 8 ساعت باشد. دارندگان گذرنامه‌های ETA یا همان اجازه سفرهای الکترونیکی که برای برخی از کشورها وجود دارد و شهروندان کشورهای آرژانتین، شیلی، فیجی، اندونزی، کرباتی، جزایر مارشال، مکزیک، میکرونزی، نائورو، عمان، پالائو،فیلیپین، وانوآتو، اروگوئه، امارات متحده عربی، تووالو، تونگا، تایلند، آفریقای جنوبی، جزایر سلیمان، ساموآ، قطر و پاپوآ‌گینه‌نو می‌توانند در چارچوب توافقات فوق در چارچوب ترانزیت به استرالیا سفر کنند. اتباع این کشور به بسیاری از کشورها بدون ویزا سفر می‌کنند اما ورود به آن برای بسیاری از کشورها نیاز به ویزا دارد و در برخی موارد با ETA مجاز است. این موارد نشان می‌دهد استرالیا بیشتر به دنبال ارتقای کیفیت خدمات خود به شهروندانش بوده و چندان به گردشگران ورودی توجه نکرده است.

*امیر شاملویی