به گزارش پایگاه خبری «عصر سفر» به نقل از روابط عمومی موسسه تحقیقات آب، گزارش نوسانات آب دریای خزر و وضعیت تراز آب آن در سال 98-1397 ( دوره ابتدای 97 تا تیر 98 )توسط مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر منتشر شد. در این گزارش آمده است: روند تغییرات تراز آب در سال 97-98 مشابه دوره گذشته از سیر کاهشی داشته، اما بر میزان شدت کاهش، به ویژه در سال 98 افزوده شده است.

کمترین تراز آب مشاهده‌شده در این دوره در نیمه‌دوم دی‌ماه 97 و به میزان منفی 27.5 متر و بالاترین تراز مشاهده‌شده منفی 26.60 متر و در نیمه‌ نخست تیرماه 98 بود و دامنه نوسانی تراز آب در این سال بالغ بر 24 سانتیمتر است.

گزارش منتشره نشان می‌دهد: تراز آب دریای خزر در همه فصول سال آبی 98-1397 نسبت به دوره مشابه قبل کاهش داشته  و طبق گزارش های منتشرشده گذشته، میزان کاهش تراز آب در فصل پاییز و زمستان 97 نسبت به دوره قبل، برابر 9 سانتیمتر و در بهار 98، 12 سانتیمتر بود و در فصل تابستان سال 98 میانگین تراز آب به منفی 27.08 متر رسید و نسبت به فصل بهار یک سانتیمتر افزایش و نسبت به تابستان سال 18.97 سانتیمتر کاهش داشته است.

میزان کاهش تراز آب امسال بیش از سال گذشته بود و مقدار افزایش تراز آب سالیانه که بطور معمول از اردیبهشت‌ماه هر سال آغاز و تا تیرماه یا اواسط مردادماه ادامه دارد، در این سال حدود 15 سانتیمتر است در حالیکه میزان افزایش تراز آب این بازه‌زمانی در سه سال گذشته، بیش از 20 سانتیمتر بوده و علاوه بر این روند کاهشی تراز آب نیز به دلیل کوتاه‌بودن دوره سیلابی رودخانه‌های مهم در این سال، از ماه دوم فصل تابستان آغاز شده است.

تراز آب دریای خزر از زمان احداث نخستین  ایستگاه ترازسنجی ایران در منطقه انزلی در سال 1320 تاکنون روند و شتاب نوسانی متغیری داشته، بطورکلی این مقطع زمانی بر اساس روند نوسانی آب، به سه دوره از سال 1320 تا 1356، خزر با سیر کاهشی تراز آب به میزان 1.4 متر و بطور متوسط 3.6 سانتیمتر در سال روبرو بوده‌ و در این بازه‌زمانی عوامل اقلیمی و اثر آن بر میزان ورودی رودخانه‌‏ها و افزایش تبخیر و همچنین دخل‌ وتصرف‌‏های انسانی و مدیریت منابع آب رودخانه‏‌های مهم بویژه رودخانه ولگا و احداث سدهای متعدد بر روی این رودخانه موجب کاهش تراز آب خزر گشته است.

همچنین از سال 1357 تا 1374 تراز آب حدود 2.4 متر و بطور متوسط 13 سانتیمتر در سال افزایش یافت. افزایش سریع تراز آب در این دوره،‎ موجب پیشروی آب و ایجاد خسارات سنگین به سواحل کشورهای حاشیه این دریا شد.

علاوه براین از سال 1375 تاکنون تراز آب بیش از 1.3 ‏متر کاهش یافته  و احتمال ادامه روند کاهشی تا پایان سال 1398 مورد انتظار است.

پیش‌بینی روند نوسانات آب دریای خزر
نوسان تراز آب خزر، حاصل پیچیدگی اجزای مختلف بیلان آبی این دریا است که مولفه‌های اقلیمی به عنوان یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده آن مطرح است و از سویی دیگر فعالیت‌‏های انسانی نیز به‌ویژه در دهه‌های اخیر تأثیرات زیادی در نوسان آب داشته است، بنابراین روش‌‏های پیش‌‏بینی درازمدت تراز آب خزر، در شرایط طبیعی بطور مستقیم با پیش‏‌بینی اقلیم بخش وسیعی از منطقه اروپا، آسیا و حوضه آبریز خزر ارتباط دارد.

وضعیت بیلان آبی خزر و تراز آب، بیش از هر چیز با دو عامل اصلی تعیین‌کننده  میزان ورودی آب رودخانه‌ای و تبخیر از پهنه آبی دریا مرتبط است. ارزیابی روند تغییرات و پیش‌بینی این عوامل، امکان بررسی و مطالعه تغییرپذیری تراز آب دریا را در شرایط طبیعی رژیم آبشناسی میسر می سازد. در این ارتباط بررسی روند تغییرات دما و بارش با هدف مطالعه تاثیر تغییرات اقلیمی بر شرایط آبشناسی و هواشناسی دریای‌خزر به‌ویژه در مصب رودخانه‌های ورودی به دریا طی سال‌های 2018-1976 که توسط موسسه آبشناسی و هواشناسی و پایش محیطی روسیه (Roshydromet) انجام‌شده، حاکی از این است که دمای هوای سالانه در این منطقه بطور متوسط 0.46 درجه سانتیگراد در هر دهه، افزایش یافته است.

این افزایش همچنین در میانگین دمای فصلی به‌ویژه در فصل تابستان به میزان 0.57 درجه سانتیگراد در هر دهه، مشاهده شده است. افزایش درجه حرارت هوا بیشتر در شمال‌غربی منطقه خزر در تابستان و در قسمت شرقی خزر در فصل بهار رخ داده است. این روند با افزایش دمای آب در ایستگاه‌های دریایی روسیه به میزان یک تا 1.5 درجه سانتیگراد در 27 سال اخیر همراه بوده‌است.

افزایش بارندگی سالانه در مناطق شمالی و غربی خزر به میزان سه تا 10 درصد در هر دهه گزارش شده و این افزایش به استثنای فصل تابستان که با کاهش هشت درصدی در هر دهه روبرو بوده، ثبت شد و البته از اوایل سال 2000، میانگین بارش منطقه خزر بطور کلی در تابستان و پاییز روند کاهشی و در زمستان و بهار روند افزایشی داشته‌ است.

بر اساس نتایج این مطالعات میزان کاهش تراز آب در سال 2019 نسبت به سال قبل حدود 15 تا 20 سانتیمتر برآورد شده و ادامه این روند نیز تا اوایل سال 2020 پیش‌بینی شده است.