به گزارش پایگاه خبری «عصر سفر» به نقل از فارس، این روزها خبرهای خوبی از دومین برج خشتی و آحری ایران با قدمت 900 ساله به گوش نمی رسد. برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهرستان ری قرار دارد.که در سال 1310 به عنوان میراث فرهنگی ملی ثبت شده است.

برج طغرل به شکل استوانه‌ایی ساخته شده است که به طول 20 متر است که در زمان سلجوقیان ساخته شده است و ویژگی‌های خاصی دارد.

یکی از این ویژگی‌ها به این شکل است که دور این بنا 24 کنگره ساخته شده که بی‌ارتباط با 24 ساعت شبانه‌روز نیست.در هر ساعتی از روز باتوجه به جهت نور و تابش آفتاب روی هر کدام از کنگره‌ها، زمان مشخص می‌شد. به این ترتیب می‌توانیم بگوییم برج طغرل ساعت آفتابی غول‌پیکری‌ برای خودش بوده و برای اینکه این کاربرد را تا حدودی بفهمیم بهتر است در روشنایی روز به دیدنش برویم و چرخش نور و سایه را دنبال کنیم.

در ضلع شمالی و جنوبی برج دو سردر با معماری طرح رازی ساخته شده است و تقریباً تا ارتفاع 4 متری برج دیوارها به صورت توپ تا قطر دیوارهای حدود 1.5 متر تشکیل شده و دیوارهای بالای ارتفاع 4 متر به صورت تو خالی طراحی شده و وسط آن پلکانی وجود دارد که در آن در همان ارتفاع در ضلع شمالی بنا خودنمایی می‌کند که رابطی بین قسمت‌های تحتانی و فوقانی برج است.

درب‌ها و قوس‌های رازی که فشار فوق‌العاده‌ای را تحمل می‌کند و تو خالی بودن دیوارهای فوقانی به استحکام بنا کمک کرده و جنس خشت به کار رفته در برج که از زاج و خاک و سفیده‌ تخم مرغ است بر استحکام آن می‌افزاید.

یکی دیگر از ویژگی‌های جالب معماری برج طغرل پژواک صدا در آن است. اگر در مرکز برج بایستیم و حرف بزنیم، صدای ما می‌پیچد و همه آن‌را می‌شنوند.

برج طغرل برای نخستین بار در سال 1301 هجری قمری و در پایان 35امین سال پادشاهی ناصرالدین شاه مرمت و بازسازی شد. این مرمت به دستور شاه و به دست وزیرش امین السلطان و توسط ابوالحسن خان معمارباشی انجام گرفت و لوحه‌ای مرمر بر سردر بنا نصب گردید. این بازسازی بنا را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت کاری‌های قدیمی و بقعهٔ کتیبهٔ کوفی آن را از بین برد.

بعد از انقلاب 1357 سالها این بنا متروک بود تا در اوایل دههٔ هفتاد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت و بطور جدی در نیمهٔ سال 1377 آغاز و در زمستان 1379 به پایان رسید.

برج طغرل کج شده است؟

حدود 20 سال از آخرین مرمت و بازسازی این برج 900 ساله در شهرستان ری می گذرد و در آن زمان انحراف 45 سانتی این برج به سمت شرق مطرح شده بود که متاسفانه به آن توجهی نشد تا اینکه یکی از اعضای شورای شهر تهران چند روز پیش تذکری نسبت به انحراف بیشتر برج طغرل داده بود که موجب شد دستگاه‌های مختلف در این خصوص اظهارنظر کنند.

حسن خلیل‌آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش در خصوص کج شدن برج تاریخی طغرل به شهردار تهران تذکر داد و گفت: برج طغرل سازه‌ای با ویژگی‌های منحصر به فرد از دوران سلجوقیان و با قدمت هزار ساله است که انتشار اخباری مبنی بر کج شدن آن نگرانی‌هایی را بین شهروندان و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی ایجاد کرده است.

وی با اشاره به ساخت مجموعه رازی در کنار این برج، عبور تونل مترو و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و نشست‌های متعدد در منطقه عنوان کرد: ضرورت دارد شهرداری تهران و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نسبت به اعزام تیم مشترک مهندسی مجهز به دستگاه‌های دقیق اندازه‌گیری این سازه و انجام بررسی‌های میدانی اطراف برج طغرل اقدام کنند.

رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر افزود: این اقدامات باید در اسرع وقت و پیش از روی‌دادن حادثه صورت گیرد و نتیجه امر به اطلاع مسئولان و عموم برسد تا نگرانی‌ها پایان یابد.

حال بررسی های میراث فرهنگی درباره این برج با هزار سال قدمت آغاز شده است و معتقد هستند که در دوره‌های گذشته بخشی از این بنا به قسمت شرق کج شده بود و با جلوگیری از ساخت و سازهای مجاور این برج تاریخی اجازه داده نشده که وضعیت این برج بدتر شود.

انحراف جدیدی در برج طغرل اتفاق نیفتاده است

مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران درباره مشکلات احتمالی در برج طغرل واقع در شهرری اظهار داشت: روز گذشته مطالعاتی در این خصوص صورت گرفت و مستندسازی‌های لازم انجام شد و در نهایت مشخص شد که انحراف جدیدی در برج طغرل صورت نگرفته است.

وی خاطرنشان کرد: یک انحراف قدیمی از سال‌های گذشته در برج طغرل وجود داشته است که تبدیل به یک نقطه ضعف این برج شده که باید هر چه سریع‌تر به این موضوع ورود پیدا کرد.

طرح استحکام بخشی برج طغرل

ادیب‌زاده تأکید کرد: باید طرحی برای استحکام‌بخشی برج طغرل آماده شود و مستلزم این است که یکسری اقدامات قبل از این طرح انجام شود.

وی افزود: مستندسازی دقیق برج طغرل و بستری که این برج بر روی آن واقع شده انجام شده است، حدوداً 35 تا 45 سانتی‌متر در بخش افقی این برج انحراف به سمت شرق دارد و از سالیان سال این انحراف بوده و حدس ما این است که از دوره قاجار که مرمت‌هایی بر روی این برج صورت گرفته است این انحراف وجود داشته است و آخرین مرمت نیز در سال 78 اتفاق افتاده که بر اساس گزارش‌ها، این انحراف بوده است.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران بیان داشت: مراحل شناسایی و آزمایش‌های زیرسطحی درباره برج صورت گرفته و شواهد و مدارک نشان می‌دهد که باید بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد و با چشم نمی‌توان درباره آخرین وضعیت برج طغرل تصمیم‌گیری کرد بنابراین به یکسری از آزمایش‌های GPR نیاز دارد و پی برج باید مورد بررسی قرار بگیرد و از ملات برج نیز نمونه‌برداری صورت بگیرد تا مقاومت آن را در مقابل فشارها و تنش‌ها بسنجیم.

ادیب‌زاده خاطرنشان کرد: باید برای برج طغرل یک سیستم پایش سلامت و مانیتورینگ در نظر بگیریم، این سیستم باید روی بنا نصب شود تا یک پایش دقیقی را انجام دهد.

برج در مقابل زلزله مقاومتی ندارد

وی یادآور شد: آنچه که ما را در حال حاضر نگران کرده است مقاومت برج در مقابل زلزله است که پیش‌بینی می‌کنیم حتی با یک زلزله خفیف هم با توجه به انحرافی که این برج به سمت شرق دارد و سستی خاک و همچنین وضعیت ناپایدار تخریب شود.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران بیان داشت: برای مقاوم‌سازی این برج باید هر چه سریعتر طرح آن را تهیه و به اجرا بگذاریم و در این خصوص هم کمیته‌های تخصصی برگزار شده است.

ادیب‌زاده خاطرنشان کرد: در ظاهر برج هیچ تَرَک بزرگی ایجاد نشده است ولی از جانب شرقی برج فشارهای زیادی بر روی درگاهی این برج می‌آید که در دوره قاجار این موضوع را متوجه شدند و طاق جناقی را تقویت کردند و این طاق تبدیل به طاق گهواره‌ای شد که در مقابل حجم زیادی مقاومت داشته باشد.

وی تأکید کرد: با ایجاد یک رینگ بتنی در اطراف این برج نیز می‌توان نسبت به استحکام‌بخشی آن اقدام کرد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران یادآور شد: کانال هواکش برج هم مورد بررسی قرار گرفته و کاملاً خشک است و رطوبتی برج را تهدید نمی‌کند.

فرونشست در اطراف برج

ادیب‌زاده بیان داشت: در محوطه برج نشست‌هایی وجود دارد که به دلیل خاک سست باغچه است و باید آجرفرش‌ها برداشته شود و ایمن‌سازی لازم صورت بگیرد و مجدداً آجرفرش‌های جدید نصب شود.

وی خاطرنشان کرد: سیستم آبیاری درختان و باغچه‌ها نیز باید مناسب‌سازی شود و ترک‌هایی در جداره حوض دیده شده که مشخص است فشار زیادی را تحمل می‌کند و حوض باید اصلاح شود و بارگذاری جدیدی در اطراف آن اتفاق نیفتد.

ساخت و سازی در مجاور برج انجام نمی‌شود

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران بیان داشت: در سال 93 نیز توانستیم یک فاز از مجتمع تجاری که در مجاورت برج طغرل در حال احداث بود را ملغی کنیم و بازنگری‌های جدیدی در حوزه پیرامونی این برج اتفاق افتاده است و در حوالی برج طغرل نیز 60 متر فاصله وجود دارد و قطعاً در اطراف این برج ساخت‌وساز جدیدی صورت نخواهد گرفت.

ادیب‌زاده خاطرنشان کرد: هر چه زودتر کمیته بررسی برج طغرل انجام شود و هر چه سریعتر مرمت این برج انجام شود.

انحراف برج بیشتر نشده است

پرهام جانفشان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت:کمیته بررسی آخرین وضعیت برج طغرل تشکیل و آغاز به کار کرده است در سال های گذشته انحراف این برج وجود داشته و اجازه نداده ایم که انحراف در برج بیشتر شود.

کارشناسان حوزه میراث فرهنگی معتقدند کم شدن آب های زیر زمینی، مشکلات در چشمه آب‌علی، ساخت مترو، ساخت و سازهای صورت گرفته در اطراف برج متهم های اصلی برای کج شدن برج طغرل هستند که باید منتظر ماند و دید در آینده چه اتفاقی برای برج طغرل می افتد.