به گزارش پایگاه خبری «عصر سفر» به نقل از خبرآنلاین، «هیچ رودخانه‌ای در شمال کشور نداریم که موجود زنده داشته باشد؛ زیرا پسماندهای زباله‌ها شیرابه‌هایی را وارد رودخانه‌ها کرده که موجود زنده را از بین برده‎ است.»

این بخشی از توضیحات رییس سازمان محیط‌زیست از مناطق شمالی ایران است، وضعیتی که تصاویرش روز به روز برای ما عادی‌تر شده اما در هنگام این عادی شدن، بحران آلودگی در شمال بدتر شده است؛ دیگر شهرها، دام‌ها، صنایع و ... از هر طرف به شمال حمله می‌کنند و به قول عیسی کلانتری، در هیچ رودخانه‌ای در شمال کشور موجود زنده وجود ندارد.

این آب‌ها، آلودگی‌ها را به دریای خزر می‌ریزند و در کنار رودخانه‌ها، خزر درگیر بحران‌های زیست‌محیطی فراوانی می‌شود، به طوری که دیگر کارشناسان به گردشگران و شمالی‌ها توصیه کرده‌اند در برخی از مناطق خزر شنا نکنند.

البته ماجرای ایجاد آلودگی‌های فراوان در شمال، به سال‌ها قبل برمی‌گردد و حالا چند سالی است که پیامدهای این چنینی آن دیده می‌شود. مسعود تجریشی معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط‌زیست در این رابطه  توضیح داد: «همیشه در ایران جوامعی کنار رودخانه‌ها و دریا زندگی می‌کردند، اما این مسائل وجود نداشت. اما با گسترش شهرنشینی این شرایط فرق کرد و داستان آلودگی‌ها در شمال آغاز شد.»

صنعت، چقدر از آب‌های شمال را آلوده کرد

یکی از نتایج این گسترش شهرنشینی در شمال کشور، ورود صنایع مخلتلف به این منطقه بود. صنایعی که فاضلاب‌هایشان به سادگی وارد رودخانه‌ها و خزر می‌شوند.

آمار ها نشان می‌دهد که حدود 50 درصد فاضلاب‌های شمال کشور، از طریق رودخانه‌ها بدون هیچ پالایشی وارد آب‌های خزر می‌شوند و صنایع هم در وقوع این بحران سهیم هستند.

تجریشی در این باره توضیح داد: «قوانینی داریم که شهرک‌های صنعتی خودشان تصفیه‌خانه مجزا داشته باشند. ولی قانون در رابطه با شهرک‌های قدیمی می‌گوید اول باید نصف آن‌ها پر شود و بعد تصفیه‌خانه داشته باشند. به برخی از صنعت‌ها اعلام کردیم باید یک پیش تصفیه‌ای داشته باشند، اما در آخر فاضلاب‌ها باید به شکل متمرکز تصفیه شوند.»

همچنین شهرک‌های صنعتی کشورمان و صنایع نفتی آذربایجان موجب ورود جیوه سرب به دریای خزر شده است، بدین ترتیب رژیم غذایی ماهیان نیز در این دریا تغییر کرده است.

البته معاون سازمان محیط‌زیست معتقد است که برخلاف کشورهای دیگر، منبع اصلی آلودگی دریای خزر ارتباط زیادی با صنایع ندارد.

فاضلاب شهری، عاملی مهم در آلودگی خزر

در واقع در شمال کشور روستاها و شهرهای زیادی در کنار رودخانه‌ها قرار دارند که همه فاضلاب‌های آن به راحتی وارد رودخانه‌ها و دریای خزر می‌شود.

تجریشی توضیح داد: «معمولا ما فقط به شهرک‌ها نگاه می‌کنیم و تاثیر جوامع معمولی را مشاهده نمی‌کنیم، در همین تهران هم در اکثر خانه‌هایی که در نزدیکی رودخانه‌ها حضور دارند اکثرا سیستم تصفیه فاضلاب وجود ندارد. در شمال هم با بالا بودن آب‌های زیرزمینی و نبود این سیستم‌های تصفیه فاضلاب، این آلودگی‌ها به راحتی وارد رودخانه‌ها می‌شود. مشکل شمال کلا صنعتی نیست و بیشترین پسماندها از بخش غیرمتمرکز است که نمی‌توانیم وضعیتشان را هم پایش کنیم. بزرگترین مشکل ما در این رابطه ورود آلاینده‌ها به شکل غیرمتمرکز است؛ روستاها، دام‌ها، پسماندهای مردم در مسافرت و ... همه مواردی هستند که آثارشان به شدت بیشتر از صنعت است.»

 طبق آمار منابع رسمی، سالانه 400 میلیون مترمکعب فاضلاب در شمال کشور تولید می‌شود که فقط 40 درصد آن تصفیه می‌شود و 60 درصد بقیه به صورت مستقیم و غیر مستقیم به دریای خزر می‌ریزد.

امان از این پسماندها!

اما به گفته مسئولان پسماندها که به دلایل مختلفی بخشی از تصویر شمال کشور را ایجاد کرده‌اند نقش بیشتری در آلودگی رودخانه‌های شمالی دارند.

در واقع بعد از اینکه این پسماندها به دلایل مختلف در شمال کشور بازیافت نمی‌شوند، با یک باران از این زباله‌ها  شیرآبه‌هایی ایجاد می‌شود که به سادگی وارد رودخانه‌ها می‌شوند و در نتیجه آن موجودات زنده رودخانه‌های اطراف دریای خزر آرام آرام از بین می‌روند.

تجریشی در این باره گفت: «مهم‌تر از فاضلاب‌ها بحث پسماندهای این منطقه است، چون واقعا محله ذخیره پسماند در شمال نداریم. شیرآبه‌های ناشی از آن با باران وارد کانال‌ها شده و به طریقی وارد رودخانه‌ها و دریا می‌شود. پسماندها یک آلاینده بسیار جدی در شمال کشور هستند و غیر از تصویر زشتی که ایجاد می‌شوند وارد رودخانه‌ها هم می‌شوند.»

گزارش‌ها نشان می‌دهد که در 3 استان شمالی کشور سالانه 6هزار تن زباله تولید می‌شود.

روایت عدم بازیافت پسماندهای شمال کشور بسیار طولانی است، چندین سال است که پیشنهادات مختلفی مثل تبدیل زباله‌های شمال به برق، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و ... برای این بحران پیشنهاد شده که هیچ‌کدام از آن‌ها هنوز عملی نشده‌اند.